W odległości około 450 m od Piramidy Kukulkana znajduje się szczególnie ważne dla Majów miejsce - Święta Cenota. Otoczona ogromną czcią, służyła do składania ofiar, na jej dnie miało znajdować się wejście do drogi prowadzącej do Miejsca Strachu - Xibalby.
Do Świętej Cenoty prowadzi majańska droga sacbé - w tłumaczeniu "biała droga". Majowie budowali wiele takich traktów - sacbeob (l. mnoga) z tłucznia wapiennego. Łączyły one najważniejsze ośrodki miejskie oraz wyjątkowo ważne święte miejsca. Większość od dawna pochłonęła dżungla lub posłużyły jako podkład dla nowych dróg, do dziś zatem można zobaczyć już tylko nieliczne. Najdłużą odkrytą sacbé jest droga o długości 300 km, łącząca Meridę poprzez Izamal z wybrzeżem karaibskim w pobliżu miasta Puerto Morelos (ok. 30km na południe od Cancun).
Na Jukatanie jest ok. 2000 cenote. W czasach Majów, z racji tego że na Jukatanie nie ma rzek, stanowiły ważne źródło wody. Ale to co bardzo istotne - spełniały bardzo ważną funkcję rytualną związaną z kultem boga wody i deszczu Chaca. Najważniejszą cenotą była właśnie ta w Chichén Itzá, zwana niegdyś "Chen Ku" czyli Studnia Boga.
Majowie wierzyli że istniej kilka dróg prowadzących do Xibalby - Miejsca Strachu. Jedna z nich znajduje się w jaskini leżącej nieopodal Cobán w Gwatemali, kolejna to system jaskiń w Belize. Według indian Quiché jest nią ciemna szczelina widoczna w Drodze Mlecznej. Majowie zamieszkujący Jukatan uważali że wejście znajduje się na dnie Świętej Cenoty.
Wierzono, że poprzez składanie ofiar w cenocie można komunikować się z bogami i przodkami, licząc na ich przychylność. Głównie składano prośby o deszcz i dobre zbiory a także o sprzyjający los. Obecnie już wiadomo że poświęcano tutaj ludzi wrzucając ich do cenoty ze specjalnie wybudowanej platformy. Najczęściej były to młode dziewice, ale składano też dzieci i mężczyzn. Rytuał odbywał się o świcie, zatem jeśli ktoś przeżył do południa otrzymywał prawo łaski. Zwykle wtedy zdawał relację z tego co ujrzał w otchłani. Kapłani zabierali świętą wodę z cenoty aby przy jej pomocy odprawiać obrzędy w świątyniach. Z zachowanych hiszpańskich kronik, wiadomo że katoliccy księża także czerpali wodę z tej cenoty do święceń i odprawiania mszy...
* * *
Xibalba to mityczna kraina opisana w Popol Vuh (dosł. Księga Wspólnoty, Księga Rady, znana także jako Rękopis z Chichicastenango) – święta księga Quiché), którą rządzą istoty nadludzkie, ale niemające statusu bogów. Podobnie jak ludzie, żyli i pracowali, odczuwali ból i pragnienie, radość i smutek. Także składali ofiary. Od ludzi różnili się jedynie zoomorficznym wyglądem, zwłaszcza ich twarze budziły grozę. Mieszkańcy Xibalby ponoć często odwiedzali Ziemię. Natomiast dla ludzi odwiedziny w Xibalbie najczęściej kończyły się delikatnie mówiąc... niepomyślnie.
W 1894 roku Edward Herbert Thompson, który pełnił funkcję amerykańskiego konsula w Meridzie, wykupił ziemię łącznie z ruinami Chichén Itzá. Badania rozpoczęto w 1904 roku po sprowadzeniu sprzętu od wydobywania mułu z dnia cenoty. Kiedy w 1909 r. w końcu oczyszczono dno, Thompson wspomagany przez dwóch greckich nurków zszedł pod wodę. Pomimo słabej widoczności ze względu na mętną wodę, zaobserwował warstwę wody o grubości ok. 5 m zabarwioną niebieskim pigmentem. Dno zaś było pełne długich wąskich szczelin rozchodzących się koncentrycznie. Odnalazł w tych zagłębieniach wiele złotych, miedzianych oraz nefrytowych przedmiotów. Większość z odkrytych przez niego artefaktów znajduje się obecnie w Peabody Museum w Cambridge.
Święta Cenota jest całkowicie otwarta, mierzy około 60 m średnicy, głębokość do lustra wody to 20 m i od 6 do 12 m pod wodą. Ewenementem jest wiele nietrwałych materiałów zostało zachowanych przez cenote. Drewniane przedmioty, które normalnie by zgniły i rozpadły, zachowały się w wodzie.
Jak powstały cenoty na Jukatanie tak na prawdę do dziś pozostaje zagadką. Oficjalnie przyjmuje się że są to studnie krasowe, które powstały w wyniku rozpuszczania skał przez wodę opadową wzdłuż pionowych szczelin. Studnie takie mają szerokość do kilkunastu metrów a głębokość do kilkuset metrów. Choć to zjawisko jest dobrze znane to jednak występujące na świecie studnie krasowe nie mają tak idealnych kształtów jak te na Jukatanie. To co jest jeszcze niezwykłe to stała temperatura wody we wszystkich cenotach oraz że duża ich część połączona jest siecią podziemnych kanałów o długości ponad 500 km. Przeprowadzone jak dotąd badania potwierdziły że połączenia musiały być znane przez Majów. W wielu miejscach odnaleziono wiele intrygujących przedmiotów i budowli. Zastanawiające jest zarazem w jakim celu i jak budowano te obiekty pod wodą.
Do jednych z największych systemów podziemnych należą: System Ox Bel Ha czyli "Trzy Drogi Wodne" o długości 257 km i 140 cenotami. Jest to zarazem najdłuższa zbadana jaskinia na świecie. System Sac Actun czyli "Biała Jaskinia" lub "Biały System" o długości 244 km i 190 cenotami. System Dos Ojos czyli "Dwoje oczu" o długości 83 km. i 34 cenotami.
Woda w cenotach jest krystalicznie czysta o przejrzystości sięgającej nawet do 100 metrów. Cenoty wypełnione są dwoma rodzajami wody i dzięki temu można tam zaobserwować niezykłe podwodne zjawiska świetlne a to z powodu występowania halokiny. Jest to warstwa przejściowa pomiędzy wodą słodką i słoną. Cięższa słona woda nie miesza się z woda słodką tworząc złudzenia powietrza i podwodnej tafli wody.
Jak "magicznie śpiewa" dżungla? Polecam posłuchać nagrania "Sounds from Jungle".
Wiele cenot na Jukatanie jest udostępnionych do zwiedzania, pływania i nurkowania. Te najbardziej znane to: Cenote Chihuan, Chiho Cenote Hol, Cenotes Cuzamá, Cenote Ik Kil, Cenote Kankirische, Cenote Samula, Cenote San Ignacio, Cenote Suytun, Cenote Xbatún. Cenote X'keken, Cenote Xlacah, Cenote Yaalduzil, Cenote Zaci.
* * *
Tymczasem kierujemy się w stronę Cancun, a po drodze zamierzamy odwiedzić jeszcze jedną niezwykłą cenotę...
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz