Let's go to the World: Sakkara

Piramida Dżesera

30 km na południe od Kairu, na zachodnim brzegu Nilu znajduje się jedno z najbardziej tajemniczych miejsc na Ziemi. Już w starożytności miejsce to było znane jako Miasto Umarłych. Na ogromnym terenie znajdują się gigantyczne piramidy i mastaby pochowanych tutaj najznamienitszych i najważniejszych osób w starożytnym Egipcie. Czy jednak miejsce od początku było nekropolią? Tak zwykło się uważać jeszcze w starożytności. Jednak obecnie, w miarę prowadzonych badań i kolejnych odkryć przeznaczenie tego miejsca staje się coraz bardziej zagadkowe...

Brama prowadząca do kompleksu Faraona Dżesera

Sakkara to ogromny pustynny obszar, który swoją nazwę zawdzięcza Sokarowi (Seker, Sekeri z greki: Sokaris, Socharis). Jest to to bardzo niezwykła postać w mitologii egipskiej, która z czasem przybiera rolę bóstwa. Pierwotnie był to zaufany sternik boskiej barki boga Re. W czasach późniejszych, już jako bóg pustyni i wiatru został patronem wszystkich osób związanych z transportem. W Księdze Umarłych, Sokar jest bogiem odpowiadającym za przyjęcie i oczyszczenie zmarłego władcy oraz zawożącym go na swej barce do krainy bogów. Zwykle był przedstawiany jaką postać z głową sokoła.

Z racji informacyjnego chaosu na temat starożytnego Egiptu spotkałem się też z teorią iż nekropolia swoją nazwę wzięła od od miejscowego plemienia berberyjskiego – Beni Saqqar.

Sklepienie bramy kompleksu Faraona Dżeser

Najważniejszym obiektem w Sakkarze jest kompleks Faraona Dżesera, który pomimo że najstarszy ze wszystkich tutejszych budowli jest najlepiej zbudowany i najlepiej zachowany. Kłóci się się to z teorią rozwoju cywilizacyjnego ludzkości... ale w Egipcie to w zasadzie norma i wszystko jest jakby na opak. Im starsza budowla, tym wybudowana z lepszych materiałów z większą precyzją i dokładnością.

Na teren kompleksu można się dostać bramę, gdzie dalej wchodzi się do korytarza z kolumnadą, po którego przejściu wychodzi się na dzedziniec z widokiem na ogromną piramidę Dżesera. To co szczególnie rzuca się w oczy to całkiem inna architektura, która w żaden sposób nie przypomina egipskiej oraz całkowity brak hieroglifów. Ściany są gładkie, wypolerowane prawie jak lustro a sklepienia belkowane.

Pałac Heb - Sed, choć wygląda jak normalny budynek, miał być jedynie imitacją wypełnioną gruzem.

Piramida Dżesera i dziedziniec Heb Sed

Najbardziej charakterystyczną i najlepiej widoczną budowlą na tym pustynnym pustkowiu jest Piramida Dżesera, władcy III Dynastii. Jest ona starsza od kompleksu piramid w Gizie i uważana jest za pierwszą kiedykolwiek wybudowaną piramidą. Tworzy ją zespół ułożonych warstwowo mastab (grobowców komorowych). Jej wysokość wynosi 62,5 m. Budowniczym tej piramidy był Imhotep uważany za pierwszego architekta w historii świata - odkrywcy metody budowy z kamieni ciosanych. Datę jej powstawania przyjmuje się na ok. 2650 r. p.n.e. Piramida została wzniesiona z margla piaskowego, który z czasem się kruszy i rozpada.

W środku piramidy znajduje się komora grobowa Dżesera, zamknięta blokiem granitu o wadze trzech ton. Znajduje się tam także jedenaście innych szybów służących za miejsce pochówku królowych i przedwcześnie zmarłych królewskich dzieci. Ostatnie badania dowodzą także istnieniu dużej ilości szybów wentylacyjnych o bardzo skomplikowanym kształcie oraz całym labiryncie korytarzy, które jak dotąd nadal nie są przebadane.

Tuż przy piramidzie znajduje się dziedziniec Heb Sed, gdzie odbywały się obchody święta Sed tzw. „rytuał trzydziestolecia” i rytualne koronacje faraonów jako władcy Dolnego i Górnego Egiptu.

Ruiny Pałacu Heb Sed i Piramida Dżesera

Posąg Faraona Dżesera w Serdabie

Serdab to niewielka komora wewnątrz mastaby lub piramidy, w której ustawiony był posąg zmarłego, odizolowany od reszty pomieszczeń. Posąg miał być miejscem odpoczynku dla "ka" - siły życiowej osoby zmarłej. Mały otwór pozwalał posągowi na obserwację tego co dzieje się na zewnątrz. Umożliwiał także przenikanie dymu z kadzideł podczas odprawiania rytuałów.

Starożytni Egipcjanie wierzyli że "ka" wraz z ciałem fizycznym, imieniem, "ba" - osobowością/duszą oraz "śwt" czyli cieniem, stanowiły pięć aspektów osoby.

Otwory w serdabie Faraona Dżesera zostały wykonane tak, aby umożliwić obserwację gwiazd "Ikhemu-sek", co należy tłumaczyć z egipskiego jako "Niezniszczalne". Niezniszczalne to dwie jasne gwiazdy krążące około 2500 lat p.n.e. wokół północnego bieguna niebieskiego.

Te okołobiegunowe gwiazdy znamy dziś jako Kochab (z arabskiego al-kawkab - „gwiazda”) – druga co do jasności gwiazda w gwiazdozbiorze Małej Niedźwiedzicy, odległa od Słońca o około 131 lat świetlnych, oraz Mizar – gwiazda wielokrotna (składa się z czterech gwiazd – dwóch par gwiazd podwójnych), czwarta co do jasności w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy, odległa od Słońca o ok. 78 lat świetlnych.

* * *

Ciekawostką może być fakt że gwiazda Mizar w astrologii indyjskiej znana jest jako Wasisztha. Wasisztha zaś jest jednym z dziewięciu, stworzonych przez Brahmę w pierwszej "manwantarze" (długości życia Manu), wielkich starożytnych mędrców. Uważany za jednego z praojców ludzkości. Brahma powołał go do istnienia, aby ten towarzyszył mu w procesie tworzenia.

Wasisztha będący duchowym nauczycielem dharmy młodego księcia Ramy, o swoich naukach mówi w następujący sposób:

(...) Takie ilustracje są przedstawiane w tym świętym piśmie w określonym celu i z określoną intencją. Nie mają one być rozumiane dosłownie ani ich znaczenie nie powinno też być nadinterpretowane. Gdy studiuje się te nauki w taki sposób, świat okazuje się być jedynie marzeniem sennym. Taki jest rzeczywisty cel ilustracji. Niechaj nikt o wypaczonym intelekcie nie interpretuje błędnie ilustracji przedstawionych w tym piśmie.

Przypowieści mają tylko jeden cel: umożliwić słuchającemu dotarcie do prawdy. Urzeczywistnienie prawdy jest tak ważne, że każdy rozsądny sposób dotarcia do niej jest uzasadniony, mimo iż same przypowieści mogą być fikcją. Przypowieści te mają na celu pokazanie prawdy i tylko ta część tych opowieści ma być wykorzystana, która prowadzi do tego celu, reszta powinna być zignorowana.

Jogawasisztha, Rzeczywistość wyzwolona t.1

Powyższy tekst być może jest małą podpowiedzią do rozwiązania zagadki czym tak na prawdę jest kompleks Faraona Dżesera w Sakkarze.

Budowle w Sakkarze charakteryzuje niebywała precyzja i wręcz matematyczna doskonałość.

Zagadkowe ruiny Pałacu Heb Sed.

Fragment zniszczonego pomnika umieszczony w dziwnej niszy w ścianie Pałacu Heb Sed.

Schody o dziwnym, nieergonomicznym kształcie prowadzące do jednej z tzw. kaplic Pałacu Heb Sed.

Imitacja pałek a może dźwigni wbudowana w jednej ze ścian Pałacu.

Pozorne kamienne wrota prowadzące na teren dziedzińca Heb-Sed. Wykonane z niezwykłą precyzją i zaskakującymi szczegółami - na fotografii jeden z zawiasów kamiennej bramy

Piramida Dżesera została wzniesiona z margla piaskowego, który z czasem się kruszy i rozpada.

Piramida Userkafa

Faraon Userkaf był pierwszym władcą starożytnego Egiptu z V dynastii. Nie ma pewności co do pochodzenia tego władcy. Istnieją jedynie różne teorie. Czas panowania także jest obecnie kwestią sporów. Według jednych źródeł było to 7 lat, według innych 28. Z zachowanych przekazów jest za to wiadome że władca ów był bardzo gorliwym wyznawcą boga słońca Re, co doprowadziło do wielu zmian w administracji państwem. Userkaf został pochowany w Sakkarze, i tu w północnej części nekropolii znajduje się jego piramida.

Piramida Userkafa pierwotnie liczyła 49 m wysokości, długość jej boku wynosiła 73,3 m, a kąt nachylenia ścian 53°. Została zbudowana z olbrzymich bloków z grubsza ociosanego wapienia oraz obłożona okładziną wapienną. Leży na osi północ – południe, podobnie jak grobowce władców z III dynastii. Wewnątrz piramidy znajduje się pusty bazaltowy sarkofag. Ciała władcy nie odnaleziono. To co jest charakterystyczne, to fakt że była wybudowana bardzo niestarannie i z gorszych materiałów (podobnie jak inne piramidy władców V dynastii) w porównaniu do starszej IV dynastii. Piramida była poddana remontowi na polecenie Ramzesa II (XIX dynastia).

Podobnie jak inne starożytne obiekty została rozkradziona i zdewastowana a część budulca posłużyła do budowy innych budynków.

W niedalekiej odległości od Sakkary znajdują się piramidy faraonów Pepi I, Merenere I i Pepi II

W niedalekiej odległości od Sakkary znajduje się kompleks grobowy faraona Pepi I władcy starożytnego Egiptu z VI dynastii, z okresu Starego Państwa. Nazwa kompleksu "Men-nefer-Pepi" (w tłumaczeniu: "Trwały i Piękny-jest-Pepi"), dała później nazwę położonemu nieopodal miastu znanemu obecnie jako Memfis. Jest to grecka transkrypcja ten nazwy.

Pochowany jest tutaj także jego syn faraon Merenere I panujący w XXIII wieku p.n.e. Jest także trzecia piramida faraona Pepi II, który odziedziczył tron po swym przyrodnim bracie Merenre I w wieku 6 lat i panował podobno 94 lata. Piramida Pepi II zwana jest "Men-anch-Pepi" czyli "Pepi żyje stale". Piramida ta (jak i jego poprzedników) należy do tzw. "mówiących piramid". Sufit komory grobowej pokrywają złote gwiazdy na niebieskim tle, a ściany korytarzy i komór pokryte są "Tekstami Piramid". Wewnątrz komory grobowej podczas prac wykopaliskowych znaleziono pusty, granitowy sarkofag.

Teksty Piramid to zbiór staroegipskich tekstów religijnych, zredagowanych w Starym Państwie przez kapłanów z On (Heliopolis). Ich tematem przewodnim jest jest podróż faraona po Zaświatach, jego wędrówka i przemiana jego duszy w Świetlaną Istotę (akh) przy pomocy "magicznych formuł". Heiroglify użyte do zapisu, uważane były za pokarm duszy (ka) władcy. Władca, aby dostać się do "niebiańskiej strefy", używał najróżniejszych sposobów; stawał się dymem kadzidła, ptakiem, wstępował po szczeblach drabiny łączącej Ziemię z Niebem. Ostatecznie dostawszy się tam osiągał nieśmiertelność i żywił się "magiczną energią bogów".

W czasach panowania wspomnianych faraonów nastąpił powolny schyłek okresu w historii Egiptu zwanego Starym Państwem.